„Niezależny od czynników zewnętrznych. Założony w Rosji” – tak reklamuje się na swojej stronie internetowej nowy system krajowych kart płatniczych „MIR”. Schemat powstał jako reakcja na sankcje nałożone przez zagraniczne organizacje płatnicze na wybrane rosyjskie banki wiosną 2014 r. Nowe karty wydawane są na razie przez siedem instytucji, ale wkrótce do tego grona dołączą kolejni wydawcy.
Operatorem schematu „MIR” jest Krajowy System Kart Płatniczych (NSPK), który powstał w lipcu 2014 r., kilka miesięcy po incydencie, który skłonił Rosję do przyjrzenia się problemowi bezpieczeństwa systemu płatności. Przypomnijmy, że w marcu 2014 r. organizacje Visa Inc. i MasterCard Inc.zawiesiły przetwarzanie transakcji kartami wydanymi przez trzy rosyjskie banki. Był to wynik sankcji nałożonych na te instytucje przez Stany Zjednoczone po dramatycznych wydarzeniach na Krymie.
Blokada nałożona przez amerykańskie organizacje płatnicze uświadomiła władzom ryzyko związane z uzależnieniem od zewnętrznych systemów. Visa i MasterCard miały łącznie ponad 90-procentowy udział na rosyjskim rynku płatności kartowych.
W ciągu kilku miesięcy przyspieszono prace nad uruchomieniem krajowego schematu kart płatniczych i wprowadzono zmiany w prawie zmuszające zagranicznych graczy do przeniesienia centrów przetwarzania transakcji na rosyjską ziemię. Rosyjski bank centralny uruchomił także rozwiązanie częściowo uniezależniające banki komercyjne od usług świadczonych przez organizację SWIFT, a w połowie 2015 r. spekulowano o możliwości stworzenia alternatywy wobec międzynarodowego systemu wymiany informacji finansowej, w którym pierwsze skrzypce mogłaby grać Rosja lub Chiny.
Wstęp do międzynarodowej ekspansji?
Karty działające w systemie „MIR” wydają obecnie Gazprombank, MDM Bank, RNCB Bank, Rossiya Bank, Sviaz-Bank, SMP Bank i Moscow Industrial Bank. Rosyjskie plastiki powstały, jak czytamy na stronie internetowej operatora, wyłącznie w oparciu o technologię opracowaną w kraju, niezależnie od innych systemów płatności. Karty wyposażone są w mikroprocesor, a przed fałszerstwem chronią je znane mechanizmy – m.in. hologram (przedstawiający motyw kuli ziemskiej) oraz widoczny w ultrafiolecie symbol rubla. Pierwszych 6 cyfr numeru karty „MIR” (IIN – issuer identification number) to 220012.
W ramach systemu funkcjonować mają trzy typy kart. Karty classic mogą być rozliczane jako karta debetowa, karta kredytowa lub karta debetowa z dostępem do salda debetowego (overdraft). Karty premium obudowano dodatkowymi usługami – pozwalają korzystać z bezpłatnego serwisu alertów SMS oraz premii i programów moneyback. Karty business wydawane są firmom jako plastiki przedpłacone lub debetowe. „MIR” ma działać w fizycznych punktach handlowych i w sieci. W materiałach promujących karty nie wspomina się jednak o płatnościach zbliżeniowych lub mobilnych.
Do końca roku testy nowych kart ma ukończyć grupa 21 banków. Instytucje te rozpoczną wydawanie plastików „MIR” na początku 2016 r. Łącznie w pilotażu prowadzonym przez NSPK udział brało 35 rosyjskich banków, w tym największe – Sberbank i Alfa-bank. Początkowo system ma mieć wyłącznie zasięg krajowy, ale operator schematu podpisał już umowy dotyczące co-badgingu (działania kart w kilku systemach jednocześnie) z japońską organizacją JCB oraz American Express, a także MasterCard (marka Maestro). Ma to pozwolić na akceptację plastików „MIR” za granicami Rosji. Niewykluczone, że wzorem chińskiego UnionPay, rosyjski schemat będzie także dążył do osiągnięcia statusu międzynarodowej organizacji płatniczej.
Polska karta może czerpać z rosyjskich wzorów
Od pewnego czasu w Polsce toczy się dyskusja dotycząca zasadności budowy nowego krajowego systemu kart płatniczych. Grupa banków jest zainteresowana tym projektem, a w najbliższym czasie przygotowana zostanie analiza ekonomiczna potencjalnego przedsięwzięcia. Jednym z argumentów wysuwanych na rzecz budowy krajowej karty jest możliwość obniżenia kosztów ponoszonych przez banki-wydawców na rzecz organizacji płatniczych. Podobny cel, poza bardziej strategiczną wizją uniezależnienia się od zewnętrznych sił, przyświecał także rosyjskiemu projektowi.
Na stronie internetowej NSPK umieszczono dość szczegółowy zestaw informacji o systemie, łącznie z cennikiem dla banków-wydawców i siatką opłat interchange. Być może w jakiejś części zainspiruje on zwolenników polskiej karty.
W schemacie „MIR” stawka opłaty interchange uzależniona jest m.in. od klasyfikacji akceptanta. Uwagę zwraca fakt preferencyjnego potraktowania płatności podatkowych (stawka 0 proc.), opłat za usługi komunalne, kary i grzywny na rzecz podmiotów publicznych (0,15 proc.). O takich rozwiązaniach, wspierających obrót bezgotówkowy w relacjach obywatel-państwo, dyskutuje się także w kontekście polskiej karty płatniczej.
Opłacanie rachunków obciążone jest płaską opłatą w wysokości 4 rubli. Najwyższym opłatami obciążone są transakcje w hotelach (MCC 7011) wykonywane za pomocą kart kategorii premium – stawka sięga w tym przypadku 2 proc.
Michał Kisiel