Znaczenie formy czasu przeszłego czasowników rosyjskichCzasowniki w formie czasu przeszłego nazywają czynności, które miały miejsce w przeszłości. Znaczenie form czasu przeszłego czasowników zależy od trybu czasownika:
1) Czasowniki niedokonane nazywają czynność, która została zakończona (została wykonana przed rozpoczęciem mowy o tym), np.: Всю первую половину декабря шёл снег.
2) Czasowniki dokonane mają kilka znaczeń, które nie są ściśle rozgraniczone, a mianowicie:
a) Wykonanie czynności w przeszłości, np.: Я выиграл в лотто приличную сумму денег.
b) Kolejność wykonanych czynności , np.: Андрей остановил машину, узнав соседа, кивнул ему головой.
c) Określenie w teraźniejszości skutków wykonanych czynności, np.: Посмотри – как ему удачно карта легла.
Tworzenie formy czasu przeszłego czasowników rosyjskich
Formę czasu przeszłego czasowników rosyjskich tworzymy od tematu bezokolicznika za pomocą sufiksu -л oraz końcówek rodzajowych: -а w przypadku rodzaju żeńskiego oraz -о w przypadku rodzaju nijakiego. Liczbę mnogą tworzymy za pomocą sufiksu -л oraz końcówki -и.
W języku rosyjskim, w odróżnieniu od języka polskiego, w czasie przeszłym, liczby mnogiej nie występuje zróżnicowanie końcówek między czasownikami rodzaju męskiego, żeńskiego oraz nijakiego. Równouprawnienie :). Девочки (ж.р.) купили лимонад, а мальчики (м.р.) купили мороженое. Окна (ср.р.) светились чистотой.
Przykłady tworzenia formy czasu przeszłego czasowników w języku rosyjskim:
| Инфинитив | Прошедшее время м.р. | Прошедшее время ж.р. | Прошедшее время ср.р. | Прошедшее время мн.ч. |
| Купи́-ть | Купи́л | Купи́ла | Купи́ло | Купи́ли |
| Гре-ть | Грел | Гре́ла | Гре́ло | Гре́ли |
| Смея́-ться | Смея́лся | Смея́лась | Смея́лось | Смея́лись |
| Бы-ть | Был | Была́ | Бы́ло | бы́ли |
A teraz o tym, na co trzeba zwracać uwagę:
1) Jeśli temat bezokolicznika jest zakończony na spółgłoskę, to forma czasownika czasu przeszłego w rodzaju męskim nie ma sufiksu -л, np,: вез-ти (инфинитив) – вёз (прош. м.р.); нес-ти (инфинитив) – нёс (прош. м.р.). Zauważmy różnicę pomiędzy językiem rosyjskim a polskim: он вёз – wiózł, он нёс – niósł, etc.
2) Podobne zjawisko występuje w czasownikach zakończonych na -ереть, np.: тере́ть (trzeć) – он тёр , помере́ть (umrzeć) – он по́мер.
3) W przypadku niektórych czasowników temat bezokolicznika różni się od tematu czasu przeszłego.
4) W języku rosyjskim, w odróżnieniu od języka polskiego, w formach czasu przeszłego nie występują końcówki osobowe, a więc trzeba zawsze używać zaimków osobowych, np.: Kupiliśmy bilety do kina – Мы купили билеты в кино. Czytaliście ostatni Newsweek? – Вы читали последний номер Newsweek?
Czas przeszły czasowników w języku rosyjskim – przykłady tworzenia nietypowych/sprawiających kłopot form
Czas przeszły czasowników rosyjskich zakończonych na -ереть, typu помереть, тереть
W przypadku jeśli czasownik jest zakończony na -ереть, np.: помереть, тереть, to forma czasownika czasu przeszłego w rodzaju męskim nie ma sufiksu -л, np,: помере́ть – по́мер (прош., м.р.); тере́ть – тёр (прош., м.р.).
Przykłady tworzenia formy czasu przeszłego czasowników zakończonych -ереть w języku rosyjskim:
| Инфинитив | Прошедшее время м.р. (я, ты, он) | Прошедшее время ж.р. (я, ты, она) | Прошедшее время ср.р. (я, ты, оно) | Прошедшее время мн.ч. (мы, вы, они) |
Тереть
| Тёр | Тёрла | Тёрло | Тёрли |
| Помереть | По́мер | По́мерла | По́мерло | По́мерли |
W języku rosyjskim, w odróżnieniu od języka polskiego, w formach czasu przeszłego nie występują końcówki osobowe, trzeba więc zawsze używać zaimków osobowych, np.: Kupiliśmy bilety do kina – Мы купили билеты в кино. Czytaliście ostatni Newsweek? – Вы читали последний Newsweek?
Czas przeszły czasowników rosyjskich zakończonych na -нуть/-ну́ть, typu поги́бнуть, мигну́ть
Jeśli temat bezokolicznika jest zakończony na spółgłoskę, to forma czasownika czasu przeszłego w rodzaju męskim nie ma sufiksu -л, np,: поги́б-нуть (инфинитив) – поги́б (прош. м.р.); дости́г-нуть (инфинитив) – дости́г (прош. м.р.). Zauważmy różnicę pomiędzy językiem rosyjskim a polskim: он вёз – wiózł, он нёс – niósł, etc.
Przykłady tworzenia formy czasu przeszłego czasowników zakończonych na nieakcentowane -нуть w języku rosyjskim:
| Bezokolicznik | Прошедшее время м.р.
(я, ты, он)
| Прошедшее время ж.р.
(я, ты, она)
| Прошедшее время ср.р.
(я, ты, оно)
| Прошедшее время мн.ч.
(мы, вы, они)
|
Поги́бнуть
| Поги́б | Поги́бла | Поги́бло | Поги́бли |
| Дости́гнуть | Дости́г | Дости́гла | Дости́гло | Дости́гли |
W języku rosyjskim, w odróżnieniu od języka polskiego, w formach czasu przeszłego nie występują końcówki osobowe, trzeba więc zawsze używać zaimków osobowych, np.: Kupiliśmy bilety do kina – Мы купили билеты в кино. Czytaliście ostatni Newsweek? – Вы читали последний Newsweek?
Istnieje również niewielka grupa czasowników zakończonych na nieakcentowane -нуть, posiadających dwie dopuszczalne formy w rodzaju męskim, np.: ви́с-нуть (инфинитив) – вис oraz ви́снул (прош. м.р.).
Przykłady tworzenia formy czasu przeszłego czasowników zakończonych na akcentowane -ну́ть w języku rosyjskim:
| Инфинитив | Прошедшее время м.р.
(я, ты, он) | Прошедшее время ж.р.
(я, ты, она) | Прошедшее время ср.р.
(я, ты, оно) | Прошедшее время мн.ч.
(мы, вы, они) |
Мигну́ть
| Мигну́л | Мигну́ла | Мигну́ло | Мигну́ли |
| Огляну́ться | Огляну́лся | Огляну́лась | Огляну́лось | Огляну́лись |
Czasu przeszły czasowników rosyjskich zakończonych na -сть, -ти, -зти typu есть, идти, везти
Jeśli temat bezokolicznika jest zakończony na spółgłoskę, to forma czasownika czasu przeszłego w rodzaju męskim nie ma sufiksu -л, np,: ве-зти́ (инфинитив) – вёз (прош. м.р.); пол-зти́ (инфинитив) – полз (прош. м.р.). Oprócz tego trzeba zauważyć że w temacie występuje wymiana е na ё.
Przykłady tworzenia formy czasu przeszłego czasowników zakończonych na -зти w języku rosyjskim:
| Инфинитив | Прошедшее время м.р.
(я, ты, он) | Прошедшее время ж.р.
(я, ты, она) | Прошедшее время ср.р.
(я, ты, оно) | Прошедшее время мн.ч.
(мы, вы, они) |
| Везти́ | Вёз | Везла́ | Везло́ | Везли́
|
| Ползти́ | Полз | Ползла́ | Ползло́ | Ползли́ |
W języku rosyjskim, w odróżnieniu od języka polskiego, w formach czasu przeszłego nie występują końcówki osobowe, trzeba więc zawsze używać zaimków osobowych, np.: Kupiliśmy bilety do kina – Мы купили билеты в кино. Czytaliście ostatni Newsweek? – Вы читали последний Newsweek?
Przykłady tworzenia formy czasu przeszłego czasowników zakończonych na –сть w języku rosyjskim:
Podczas tworzenia form czasu przeszłego czasowników rosyjskich zakończonych na -сть, występuje zmiana w temacie [сть] na [л]: е́сть – ел, е́ла, е́ли.
| Инфинитив | Прошедшее время м.р.
(я, ты, он) | Прошедшее время ж.р.
(я, ты, она) | Прошедшее время ср.р.
(я, ты, оно) | Прошедшее время мн.ч.
(мы, вы, они) |
| Есть | Ел | Ела | Ело | Ели |
| Красться | Кра́лся | Крала́сь | Крало́сь | Крали́сь |
Przykłady tworzenia formy czasu przeszłego czasowników zakończonych na -ти w języku rosyjskim:
Podczas tworzenia formy rodzaju męskiego czasowników rosyjskich w czasie przeszłym zakończonych na -ти, występuje zmiana w temacie [йти] na [шё]: уйти́ – ушёл, пойти́ – пошёл, найти́ – нашёл, ale идти́ – шёл. Przy tworzeniu formy rodzaju żeńskiego, nijakiego oraz liczby mnogiej występuje “wypadnięcie” ё, np.: шёл (м.р.), шла (ж.р.), шло (ср.р.), шли (мн.ч.).
| Инфинитив | Прошедшее время м.р.
(я, ты, он) | Прошедшее время ж.р.
(я, ты, она) | Прошедшее время ср.р.
(я, ты, оно) | Прошедшее время мн.ч.
(мы, вы, они) |
| Найти | Нашёл | Нашла́ | Нашло́ | Нашли́ |
| Пойти | Пошёл | Пошла́ | Пошло́ | Пошли́ |
Czas przeszły czasowników rosyjskich zakończonych na -чь, typu печь, обжечься
W tworzeniu form czasowników w czasie pгzeszłym zakończonych na -чь występują następujące zjawiska:
1) Wymiana spółgłosek w temacie ч-г oraz ч-к, np.: стере́чь – стерёг, печь – пёк.
2) “Wypadanie” samogłoski -е we wszystkich formach czasu przeszłego czasownika жечь oraz pochodnych, oprócz ед.ч. м.р. np.: подже́чь – поджёг (ед.ч. м.р.), подожгла́ ( ед.ч. ж.р.), подожгло́ ( ед.ч. ср.р.), подожгли́ (мн.ч.).
3) W czasownikach pochodnych od жечь, utworzonych za pomocą prefiksów zakończonych na spółgłoskę, przy odmianie we wszystkich formach oprócz ед.ч. м.р. dodajemy przedrostek -o po prefiksie, np.: подже́чь – поджёг (ед.ч. м.р.), подожгла́ ( ед.ч. ж.р.), подожгло́ (ед.ч. ср.р.), подожгли́ (мн.ч.).
Przykłady tworzenia formy czasu przeszłego czasowników zakończonych -чь w języku rosyjskim:
| Инфинитив | Прошедшее время м.р. (я, ты, он) | Прошедшее время ж.р. (я, ты, она) | Прошедшее время ср.р. (я, ты, оно) | Прошедшее время мн.ч. (мы, вы, они) |
Печь
| Пёк | Пекла́ | Пекло́ | Пекли́ |
| Обже́чься | Обжёгся | Обожгла́сь | Обожгло́сь | Обожгли́сь |
W języku rosyjskim, w odróżnieniu od języka polskiego, w formach czasu przeszłego nie występują końcówki osobowe, trzeba więc zawsze używać zaimków osobowych, np.: Kupiliśmy bilety do kina – Мы купили билеты в кино. Czytaliście ostatni Newsweek? – Вы читали последний Newsweek?
