W języku rosyjskim znak miękki „Ь” pełni dwie funkcje:
- Rozdziela
- Zmiękcza poprzedzającą spółgłoskę
Znak miękki „Ь” piszemy:
| Na końcu wyrazu | |
| Przypadek: | Przykład: |
| Ь – po miękkich spółgłoskach | Конь – koń Дождь – deszcz Слякоть – szaruga |
| Ь – w bezokoliczniku (forma czasownika odpowiadająca na pytanie что делать?) | Купать – kąpać Покупать – kupować Считаться – liczyć się Беречь – strzec/pilnować |
| Ь – w trybie rozkazującym | Назначь – naznacz Съешьте – zjedzcie Приготовьте – przygotujcie |
| Ь – w czasownikach zwrotnych 1 osoby l.p. oraz 2 osoby l.mn. | Купаюсь – kąpię się Моетесь – myjecie się Учитесь – uczycie się |
| Ь – w liczebnikach od 5 do 20 oraz 30 | Пять – pięć Шесть – sześć Одиннадцать – jedenaście Двадцать – dwadzieścia Тридцать – trzydzieści |
| Na końcu wyrazu po spółgłoskach syczących* | |
| Przypadek: | Przykład: |
| Ь – w rzeczownikach należących do 3 deklinacji | Щёлочь – zasada (związek chemiczny) Дочь – córka Рожь – żyto |
| Ь – w czasownikach w formie 2 osoby l.p.(w czasie teraźniejszym oraz przyszłym) | Несёшь – niesiesz Купишь – kupisz Пишешь – piszesz |
| Ь – w niektórych partykułach | Лишь – tylko ишь (w znaczeniu вот, гляди, смотри) – patrzcie go, patrzcie no |
| Ь – w niektórych przysłówkach za wyjątkiem: уж, замуж, невтерпёж | Сплошь – cały, bez wyjątku Невмочь – ponad siły Настежь – na oścież |
| W środku wyrazu | |
| Przypadek: | Przykład: |
| Ь – po miękkim л | Больше – więcej Фальшь – fałsz Тральщик – trałowiec |
| Ь – między miękką a twardą spółgłoską | Борьба – walka Меньше – mniej |
| Ь – między dwoma miękkimi spółgłoskami w przypadku, jeśli podczas odmiany wyrazu zachodzi zjawisko zmiękczenia drugiej spółgłoski | тьма – во тьме (ciemność) просьба – просьбе (prośba) дядька – дядьке (wuj) |
| Ь – w liczebnikach 50-80, 500-900 | Пятьдесят – pięćdziesiąt Семьдесят – siedemdziesiąt Шестьсот – sześćset Восемьсот – osiemset |
| Ь – w przymiotnikach przed sufiksem –ск-, jeśli rdzeń wyrazu od którego jest utworzony kończy się na –л lub –ль | Апрель – апрельский (kwietniowy) Село – сельский (wiejski) |
| Ь – w wyrazach zapożyczonych | Бульон** – rosół / bulion Синьоре – Signoret Гильотина – gilotyna |
W języku rosyjskim znaku miękkiego „Ь” NIE piszemy:
| Na końcu wyrazu | |
| Przypadek: | Przykład: |
| Ь nie piszemy w rzeczownikach w formie dopełniacza liczby mnogiej zakończonych na –ен. za wyjątkiem: деревень, барышень, боярышень. | Вишня – вишен (wiśni) Черешня – черешен (czereśni) |
| Ь nie piszemy w czasownikach w formie 3 osoby liczby pojedynczej czasu teraźniejszego (forma odpowiada na pytanie что делает?) | Купается – kąpie się Покупает – kupuje Считает – liczy |
| Na końcu wyrazów po spółgłoskach syczących | |
| Przypadek: | Przykład: |
| Ь nie piszemy na końcu rzeczowników rodzaju męskiego | мяч – piłka Нож – nóż Скотч – taśma klejąca |
| Ь nie piszemy w rzeczownikach w formie dopełniacza liczby mnogiej z tematem zakończonym na spółgłoski syczące | Дач – dacz (domków letniskowych) Зрелищ – widowisk |
| Ь nie piszemy na końcu krótkich form przymiotników rodzaju męskiego | блестящ – wspaniały горяч – gorący |
| W środku wyrazu | |
| Przypadek: | Przykład: |
| Ь nie piszemy między dwoma miękkimi л | Алюминий – aluminium/glin Аллея – aleja Иллюзия – złudzenie |
| Ь nie piszemy między чк, чн, нч, нщ, рч, рщ | Клянчить – żebrać Булочная – sklep z pieczywem Борщ – barszcz Прачечная – pralnia |
| Ь nie piszemy między dwoma miękkimi spółgłoskami (lecz nie w przypadku чк, чн, нч, нщ, рч, рщ) | Горсть – garść Груздь – mleczaj Верфь – stocznia |
| Ь nie piszemy w przymiotnikach przed sufiksem –ск-, jeśli rdzeń wyrazu od którego jest utworzony kończy się nie na –нь lub –рь | |
Za wyjątkiem:
1) Przymiotników utworzonych od nazw miesięcy zakończonych na –нь oraz –рь:июньский, сентябрьский etc., oprócz январский.
2) день–деньскойМонастырь – монастырский (klasztorny)
Казань – казанский (kazański)
Znak twardy ъ pełni funkcję rozdzielającą. Piszemy zawsze przed samogłoskami е, ё, ю, я, po przedrostkach oraz częściach wyrazów złożonych zakończonych na spółgłoskę.
W języku rosyjskim znak twardy “Ъ” piszemy:
| Przypadek: | Przykład: |
| Ъ – po przedrostkach zakończonych na spółgłoskę | Подъехать – podjechać Объявить – ogłosić Подъезд – podjazd |
| Ъ – w wyrazach zapożyczonych, po przedrostkach аб–, ад–, диз–, ин–, интер, контр–, об–, суб– | Субъект – podmiot Объект – obiekt Адъюнкт – aspirant |
| Ъ – w wyrazach złożonych, po liczebnikach двух–, трёх–, четырёх– | Двухъярусный – dwupoziomowy Трёхъязычный – trójjęzyczny (np. słownik) |
W języku rosyjskim znaku twardego “Ъ” nie piszemy:
| Przypadek: | Przykład: |
| Ъ nie piszemy przed samogłoskami а, и, о, у, ы, э | Контрудар – kontrofensywa Дезинформация – dezinformacja Отыскать – odszukać |
| Ъ nie piszemy w skrótowcach | Детясли – детские ясли (żłobek dziecięcy) |
Uwaga:
* Na końcu wyrazu po spółgłoskach syczących znak miękki pełni tylko funkcję gramatyczną i nie wpływa na wymowę wyrazu, np. w czasowniku купишь znak miękki tylko wskazuję na formę – 2 os. l.p.; w rzeczowniku дочь wskazuje na III deklinację i również nie wpływa na wymowę.
** W wyrazach zapożyczonych бульон, гильотина etc, połączenie ьо czytamy jako ьё: [bul’jon], [gil’jotina]